Konsep Hibah

Nur Ain Zafirah Akib

Merupakan graduan Ijazah Sarjanamuda Pengajian Islam (Syariah) Universiti Kebangsaan Malaysia dan kini giat dalam membantu umat Islam merancang pewarisan harta.

Hibah ialah konsep dalam perundangan Islam yang mula diaplikasikan dalam muamalat Islam. Konsep ini merupakan salah satu kaedah muamalat Islam yang telah digunakan sebagai instrumen perancangan harta umat Islam di Malaysia.

Konsep Hibah?

Hibah dari segi jamaknya disebut al-hibaat berasal daripada kata kerja “wahaba” yang bermaksud tabarru’ atau sukarela.

“Hibah menurut istilah fiqh bermaksud pemberian hak milik kepada seseorang tanpa balasan (iwad) sewaktu hidupnya. Hibah, hadiah dan sedekah mempunyai makna yang hampir sama”

(Lihat: al-Mu’tamad fi al-Fiqh al-Syafie, 3/175)

Di dalam al-Fiqh al-Manhaji:

“Hibah merupakan satu kontrak perjanjian (akad) bertujuan kepada pemindahan hak milik tanpa sebarang gentian (iwad) ketika masih hidup dan ia dilakukan secara sukarela”

(Lihat: al-Fiqh al-Manhaji, 6/115)

Hibah boleh dilakukan ke atas apa sahaja harta milik pemberi seperti rumah, barang kemas, akaun simpanan, kenderaan, akaun tabung haji dan lain-lain harta yang bernilai kepada siapa- siapa sahaja mengikut hasrat pemberi hibah.

Pensyariatan dan Hukum Hibah

Terdapat dalil al-Quran, Sunnah serta Ijma’ dalam galakan berhibah bagi membantu dan mengeratkan lagi tali silaturrahim.

Firman Allah SWT:

فَإِن طِبْنَ لَكُمْ عَن شَيْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَّرِيئًا

Maksudnya: Kemudian jika mereka dengan suka hatinya memberikan kepada kamu sebahagian dari maskahwinnya maka makanlah (gunakanlah) pemberian (yang halal) itu sebagai nikmat yang lazat, lagi baik kesudahannya.

(Surah al-Nisa, 4)

Syeikh Muhammad Zuhaili menyatakan,

sekiranya seseorang isteri itu memberi (hibah) kepada suaminya sebahagian daripada maharnya maka harus bagi suaminya itu mengambilnya. Dan ia merupakan pemberian yang baik selagi mana ia meredhainya.

(Lihat: al-Mu’tamad fi al-Fiqh al-Syafie, 3/176)

Hadis Nabi SAW:

تَهَادَوْا تَحَابُّوا

Maksudnya: “Bertukar-tukarlah hadiah nescaya kamu akan saling berkasih-sayang.”

Riwayat Malik dalam al-Muwatta’ secara mursal (2/908)

Ijma’ para fuqaha’

bahawa sebarang bentuk hibah adalah disunatkan. Namun ia akan berubah menjadi haram sekiranya tujuan hibah itu kerana kemaksiatan atau membantu kezaliman serta bertujuan untuk rasuah. Begitu juga, hibah akan menjadi makruh sekiranya bertujuan untuk riak dan sombong.

(Lihat: al-Mausu’ah al-Fiqhiyyah al-Kuwaitiyyah, 42/122)

Kesimpulan

Dalam kehidupan seorang Muslim, konsep hibah memainkan peranan penting dalam pengurusan harta, mencerminkan nilai-nilai keadilan dan kemurahan hati. Hibah, sebagai bentuk pemberian harta secara sukarela, bukan sahaja memperkukuhkan hubungan kekeluargaan tetapi juga memastikan pengagihan harta yang adil mengikut kehendak pemilik.

Dengan merancang dan mendokumentasikan hibah dengan teliti, seseorang dapat mengelakkan perselisihan di kemudian hari serta memastikan harta diagihkan mengikut prinsip syariah.

Ini membantu menguatkan nilai amanah dan keikhlasan dalam urusan harta, serta memberi ketenangan kepada semua pihak yang terlibat. Akhirnya, hibah menggariskan amalan yang baik dalam melaksanakan tanggungjawab kepada keluarga dan agama.